جای واقعا خالی نهادهای مدنی در جامعه ایران و دو کارکرد مهم دو کارکرد نظارتی و مطالبه گری

این نهادها که بیشتر شامل احزاب و انجمن ها هستند، دارای دو کارکرد نظارتی و مطالبه گری اند و  بدین وسیله، نقش اساسی و به سزایی در توسعه سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در یک کشور دارند/ در نظام های مردم سالار این نهادها بین نظام سیاسی و مردم قرار می گیرند و  ضمن اینکه قدرت نظارتی مردم بر حاکمیت را اعمال می کنند و  نهادهای حکومتی را به زیر ذره بین پاسخگویی می کشانند، نقدهای منصفانه و غیرعوامانه خود را نیز در این رصد قدرت سیاسی، با سازوکارهای صحیح، صریح و شفاف، انتقال می دهند/ نهادهای مدنی علاوه بر کارکرد نظارتی و نقشی که بدان اشاره شد، کارکرد بسیار مهم دیگری نیز دارند که همان کاردکرد مطالبه گری است، آنها به گونه ای مؤثر، اعتراضات و مطالبات مردمی را کانالیزه، هدایت و طرح می کنند که خشونت در این مسیر به حداقل ممکن برسد/ آنچه در جامعه امروز ایران و ناآرامی های این روزها جای خالی آن به شدت احساس می شود، همین نهادهای مدنی قوی است تا قوه اطمینانی برای مردم و نظام باشد

نهادهای مدنی، نهادهایی هستند، غیر دولتی و بدون وابستگی تشکیلاتی و مالی به نظام سیاسی حاکم و سازمان های دولتی. این نهادها که بیشتر شامل احزاب و انجمن ها هستند، دارای دو کارکرد نظارتی و مطالبه گری اند و  بدین وسیله، نقش اساسی و به سزایی در توسعه سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در یک کشور دارند.

در نظام های مردم سالار این نهادها بین نظام سیاسی و مردم قرار می گیرند و  ضمن اینکه قدرت نظارتی مردم بر حاکمیت را اعمال می کنند و  نهادهای حکومتی را به زیر ذره بین پاسخگویی می کشانند، نقدهای منصفانه و غیرعوامانه خود را نیز در این رصد قدرت سیاسی، با سازوکارهای صحیح، صریح و شفاف، انتقال می دهند.

در این سازوکار مدنی، از سویی همه مناسبات سیاسی و اقتصادی، شفاف می شود و فساد به حداقل ممکن می رسد و از سویی مردم  با اعمال قدرت نظارتی خود به واسطه نهادهای مدنی، از جنبه روانی احساس رضایت خاطر دارند، از کاستی ها نیز مطلع  می شوند و  همچنین خودانگیزی برای همکاری در رفع آنها را یک وظیفه ملی قلمداد می کنند و امکان توسعه فرهنگی، اجتماعی و حتی اقتصادی نیز در پس این توسعه سیاسی به بهترین شکل، همدلانه و در قالب یک حرکت و با عزم ملی، فراهم می شود.

نهادهای مدنی علاوه بر کارکرد نظارتی و نقشی که بدان اشاره شد، کارکرد بسیار مهم دیگری نیز دارند که همان کاردکرد مطالبه گری است، آنها به گونه ای مؤثر، اعتراضات و مطالبات مردمی را کانالیزه، هدایت و طرح می کنند که خشونت در این مسیر به حداقل ممکن برسد.

نهادهای مدنی با اینکه مستقل از حاکمیت اند؛ اما از سویی کانالهای ارتباطی قوی با نخبگان سیاسی حاکم و نهادهای رسمی قدرت دارند و از سویی، سوالات، اعتراضات و مطالبات مردم را با شیوه ای درست، واقع بینانه، غیر عوامانه و عالمانه به طور علنی و رسمی در فضایی آزاد و به دور از تنش و خشونت طرح می کنند و تا گرفتن پاسخ، سوپاپ خاطر و اطمینانی برای کل جامعه اند و همچنان که امنیت خاطر به مطالبه گران و معترضان می دهند و موجب آرامش روانی جامعه می شوند، از همفکری و هم اندیشی با حاکمیت برای پاسخگویی به مطالبات نیز دریغ نمی ورزد.پ

آنچه در جامعه امروز ایران و ناآرامی های این روزها جای خالی آن به شدت احساس می شود، همین نهادهای مدنی قوی است تا قوه اطمینانی برای مردم و نظام باشد. 

ای کاش حاکمیت به ضرورت حیاتی این نهادها پی ببرد و بداند حیات هر نظام سیاسی در دنیای امروز وابسته به این نهادهاست.

شبکه جامعه‌شناسی علامه